मैले पहिलोपटक अङ्ग्रेजी भाषामा पढेको उपन्यास पढेको डा जिभागो हो। कलिलो उमेरमा केही बुझिएन। तर नबुझे पनि मन परेको थियो, यसमा रहेको प्रेम कथा। त्यसपछि पनि निकै पटक पढेँ। पुरानो किताब हरायो, वास्तवमा त्यो पहिलो संस्करण थियो। 2016 मा म दुर्घटनामा परेँ र एक दुई तीन महीना विस्तरामा बिताउन बाध्य भएँ। यसको स्मृति लेख्ने विचार गरेँ । लेख्दै गर्दा एकदुई प्रसङ्गमा डा जिभागो उपन्यासको अंश उद्धरण गर्न मन लाग्यो। किन्डलमा डाउनलोड गरेँ र पढियो पूरा उपन्यास। यसबेला पढदा मलाई पहिल्यै पढिसकेको जस्तो नलागेर नयाँ पढेको अनुभूति भएको थियो। आफूले चाहेको अंश उद्धृत गरेँ। तर यसपटक भने मलाई आभास भयो उपन्यास राम्ररी बुझिनँ भनेर। यहाँ उल्लेख गरेका धेरै ऐतिहासिक घटनाहरूको जानकारी नभएको थाहा भयो। यही साल फरवरी महीनामा रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरे पछि युक्रेनको इतिहास जान्ने तीव्र अभिलाषा जन्म्यो। एन एपलबमले लेखेकी रेड फेमिन पुस्तक पढियो। यो किताबले रुस र युक्रेनको सम्बन्धको विस्तृत जानकारी दिँदो रहेछ। त्यतिमात्र नभएर रुसको अक्टोबर क्रान्ति र क्रान्ति उत्तरकालमा युक्रेन र रुसका घटनाहरूको व्योहोरा पनि सविस्तार रा...