Skip to main content

सस्यूरको भाषाशास्त्र

फर्डिनान्ड डि सस्यूरको प्रख्यात पुस्तकको सार 

1. भाषाको प्राकृतिक सीमाना हुँदैन ।
2. भाषा व्यक्तिले होइन समाजले बनाउँछ।
3. भाषा मनुष्य समाजले बनाए पनि यो स्वतन्त्र संरचना(सेल्फ कन्टेन्ड) भएर बस्दछ।
4. कुनै पनि भाषा एकैचोटि विकास नभएर समयान्तरमा विकास हुने संरचना हो। यसैकारण विद्यमान भाषाको पूर्वरुप हुन्छ। उदाहरण स्वरुप संस्कृत भाषाको पूर्व भाषा इन्डो युरोपियन भाषा हो।
5 भाषामा मान्छेको ज्ञान सुरक्षित भएको हुन्छ। भाषा नभए मान्छेको ज्ञान अस्पष्ट हुन्छ। 
6. मान्छेको शारीरिक संरचना भाषाको निम्ति उपयुक्त भएको कारण उसकोमा भाषिक क्षमता भएको हो।
7. विचार र भाषामा सोझो सम्बन्ध हुँदैन र यादृच्छिक रहेको हुन्छ। भाषा परम्परा मात्र हो ठोस होइन । यसैकारण भिन्दा भिन्दै भाषामा एउटै वस्तुको भिन्दा भिन्दै नाम हुन्छ।
8. भाषा भिन्नार्थक ध्वनिमा निर्भरित हुन्छ। हामी भिन्दा भिन्दै ध्वनिको आधारमा यसो भनेको रहेछ भनेर बुझ्दछौँ।
9. भाषिक ध्वनि विचारको वाहक मात्र हो तर यसको स्वतन्त्र अस्तित्व हुँदैन ।
10.भाषाको सम्पूर्णता जान्न सकिँदैन अर्थात् कुनै पनि व्यक्तिले कुनै भाषाको पूर्ण ज्ञान भएको दावी गर्न सम्भव छैन।
11. लिपि दुई प्रकारको मात्र छ 
      चित्र लिपि
       ध्वनि लिपि

12. लिपि वस्त्र होइन स्वागं (डिसगाइज) मात्र हो।
13. समयान्तरमा ध्वनि परिवर्तन हुन्छ तर लिपिमा परिवर्तन हुँदैन । यसैले लेख्य रुप र वाचन रुप फरक हुनसक्छ। अङ्ग्रेजी शब्द साइकोलोजि लेख्दा अगाडि पि थपिन्छ तर पि को उच्चारण हुदैन लोप भएको हुन्छ। यसले बताउँछ यो शब्दको पूर्व रुप पि सहित उच्चारण हुन्थ्यो। अहिले पि लोप भयो । यसैले बोलीमा आउँदैन तर लिपिमा परिवर्तन नभएको कारण पि लेखिन्छ ।
14. भाषा रैखिक (लिनियर) हुन्छ, एक बिन्दु देखि अर्को बिन्दु सम्म जाने ।
15. कुनै पनि भाषाको मूल स्रोत खोज्नु अर्थपूर्ण हुँदैन । एउटा समाज वा व्यक्तिले भाषा विरासतमा पाएको हुन्छ  र उसकोमा आफ्नो छनौटको भाषा छान्ने  विकल्प हुँदैन ।
16. भाषाको क्रान्ति असम्भव छ।
17. भाषाको चरित्र चेस खेलको गोटी जस्तै हो। फरक यति हो चेस खेल अस्वाभाविक हुन्छ भने भाषा स्वाभाविक हुन्छ।
18. भाषालाई एक कागजको पन्नासित तुलना गर्न सकिन्छ जसमा एक पाटा विचार र अर्को पाटा ध्वनि हुन्छ ।
19. कुनै शब्दभित्र के छ भन्दा यसको भित्र होइन बाहिर खोज्नु पर्दछ।
20. भाषा रुप (फर्म) मात्र हो ठोस (सब्सटेन्स)   होइन ।
21. भाषा वक्ताको अधीन हुँदैन ।

स्रोत  :  Ferdinand De Saussure --- Course in General Linguistics

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

अगमसिहं गिरी (युद्ध र योद्धा ) आलोचना

             युद्ध र योद्धा : एक पठन                          पेम्पा तामङ      अगमसिहं गिरी भारतीय नेपाली साहित्यमा सर्वाधिक चर्चामा रहेको कवि हो। उनलाई मूलतः स्वछन्दतावादी कवि र जातीय कवि भनेर आलोचकहरूले चिनाएका छन भने कही कही अस्तित्ववादी भनी परिचय दिएको छ। उनका प्रारम्भिक कविताहरू भावनात्मक र करुणामय थिए यसैले उनलाई दुखवादी पनि भनिएको  हो। गिरीका कविताहरू आम चलनको भाषामा लेखिएका र प्रतीक र बिम्वको जडान थोरै रहेका छन। सरल , सहज र बोधगम्य रहेको हुनाले आम पाठकबीच लोकप्रियता बडी रहेको थियो। जीवन , मृत्यु , दुख , बिरह उनका कविताको भावलहरी रहेको छ। कल्पनाको निर्बाध उडान र जीवन परान्मुख रहेको मानिन्छ। जीवनलाई यसरी हेर्ने दृष्टि छायावाद र स्वछन्दतावा भनेर चिनिन्छ। हुनत छायावाद र स्वछन्दतावाद यी बाहेक अन्य पनि हुन। स्वच्छन्दतावादको प्रवर्तक विलियम वर्डस्वर्थको लेखन सिद्धान्त कविताको भाषा आम मानिसको बोलीको शैलीमा हु...
Post a Comment
Read more

Circle of Karma -Bhutanese novel review

Circle of Karma   Authored by Kunzang Choden, a native of a small village in Bumthang District in  north-central Bhutan, Circle of Karma is the first English novel to emerge from the land of the druk (Bhutan),   the mythical dragon. Published in 2005, the novel instantly courted fame far and wide, and has since been translated into several languages. The novel had been short listed for the prestigious Elle Prix des Lectrices too. Choden was born in the year of the druk , or the year of the dragon, corresponding to 1952 in the Gregorian calendar. Since Choden was born into a prosperous family, her parents sent her to a convent school in Kalimpong when she was nine years of age. Choden recounts the initial difficulty she encountered in the school because, as is prevalent in Bhutan, she did not have a surname attached to her first name. Moreover her father’s name was Kunzang Dorje and the Reverend Mother of her school refused to believe that the father an...
Post a Comment
Read more

Remika Thapa's Farak Baato

 Two novels of  Puspa Rai                         Pempa Tamang   “Farak Baato”  or “Different Road”  is the title of the critical  book  written by Dr. Remika Thapa. As the title suggests Remika highlights the alternative  point of view proposed by Ms Puspa Rai in her two fictional works namely “Bholiko Pratikshya” or “Waiting for Tomorrow” and “Madhyantar” or “Interval”. Dr. Remika maintains that Bholiko Pratikshya is the first feminist novel in Indian Nepali Language and consequently Puspa Rai has become the first feminist novelist  in Indian Nepali writings.   The two novels can be called duology as the second novel follows the theme of earlier one. The main characters of the fictions are women in both the novels.  The first novel “Bholiko Pratikshya” is about women’s  independence in choice of her existence and her life. It is about the motherhood outsid...
Post a Comment
Read more